حسب نوع فعالیت، گستره ی وسیعی از ابزارآلات و تجهیزات مختلف در مراکز تولیدی مورد استفاده قرار می گیرند. بدیهی است معرفی تمامی این تجهیزات در قالب یک مقاله امکان پذیر نیست، با این حال انتخاب صحیح آن ها از اصولی پیروی می کند که بر نتیجه بخش بودن کسب و کار تاثیر چشمگیری دارد.
بعضا بخش زیادی از سرمایه ی خود را صرف خرید تجهیزات نامناسب کرده و همین تصمیم اشتباه به تنهایی منجر به شکست واحد تولیدی می شود. بخاطر داشته باشید، تجهیزات تولید قلب تپنده ی کسب و کار شما هستند و شاخصه های زیادی کارایی ها آن را تعیین می کنند.
بصورت تئوریک مباحث مدیریت تولید در رشته ی مهندسی صنایع مورد مطالعه قرار می گیرند. هدف از ارائه ی این مقاله استفاده از محتویات رشته ی صنایع در کنار تجربیات صنعتگران بعنوان راهنمایی برای کارآفرینان حوزه ی صنعت است؛ لذا نوع بیان و ترتیب ارائه ی مطالب متفاوت با منابع “مدیریت تولید” بوده و مبنای تجربی خواهند داشت.
جزو کدام دسته از تولید کنندگان هستید ؟
پیش از هر چیز لازم است با نوع فرآیند کارتان آشنا باشید، تولیدی شما در قالب یکی از موارد زیر خواهد بود :
۱٫ مراکز تولیدی موقت یا پروژه ای:
این مراکز بر مبنای قرارداد یا پروژه ای خاص ایجاد شده و پس از پایان، فعالیت مرکز نیز متوقف خواهد شد. در این شرایط انتخاب تجهیزات به میزان بودجه، زمان تعریف شده و حجم تولید بستگی دارد.
۲٫ مراکز تولیدی برای ساخت محصولات سفارشی:
معمولا در این مراکز یک یا چند محصول بر مبنای سفارش مشتری تولید می شوند، بنابراین تولید یک محصول مشخص مستمر نبوده و با خواست و سفارش خریدار (جدید یا قدیمی)، محصولات جدیدی تولید خواهند شد. بعنوان مثال کارخانجات سازنده ی کشتی های بزرگ یا ماشین سازی از این دست هستند.
۳٫ مراکزی که بصورت دوره ای محصولات متفاوتی تولید می کنند. (اصطلاحا دسته ای) :
در این مراکز برای بازه های زمانی مختلف، تجهیزات موجود متناسب با تولید محصولی خاص تنظیم و آماده سازی شده و تعداد معینی از آن محصول تولید می شود، مثلا بسیاری از سازندگان اسباب بازی، کالاهای تزئینی، سبدهای میوه و .. ..
۴٫ مراکزی که محصولات مشخصی را در تیراژ بالا تولید می کنند (خطی) :
در این مراکز خط تولید یک یا چند محصول مختلف فعال بوده و در تیراژ بالا اقدام به تولید می نمایند، بعنوان مثال تولیدکنندگان لوازم خانگی یا خودرو .
۵٫ مراکزی که تولید پیوسته و دائمی دارند :
در این مراکز مواد اولیه بصورت پیوسته و بدون انقطاع، در فرآیند تولید محصول نهایی قرار می گیرند، مانند نیروگاه های برق یا مراکز فرآوری نفت و گاز. تجهیزات بکار رفته معمولا کیفیت بسیار بالایی داشته و بر عملکرد آن ها نظارت زیادی می شود.
طبقه بندی تجهیزات مورد استفاده در مراکز تولیدی
بصورت کلی تجهیزات مرکز تولیدی شامل موارد زیر می شوند:
تجهیزات ضروری تولید : تجهیزاتی که مستفیما برای فرآوری (آماده سازی مواد اولیه)، پالایش (انجام عملیات های ساخت روی مواد خام) یا مونتاژ بخش های مختلف محصولات مورد استفاده قرار می گیرند. گاها تمامی این فرآیند در قالب یک دستگاه یا ماشین صنعتی امکان پذیر است. (در خصوص اتوماسیون بیشتر صحبت خواهیم کرد)
تجهیزات فرعی تولید : این تجهیزات برای تسهیل یا تسریع فرآیند تولید مورد استفاده قرار می گیرند. حذف آن ها می تواند موجب کاهش کیفیت یا سرعت تولید شود، با این حال تولید را متوقف نخواهد کرد. بعنوان مثال میز مونتاژ در تولید اسباب بازی، یا تفنگ پرتاب میخ در مبل سازی نمونه هایی از تجهیزات فرعی تولید هستند.
تجهیزات محیط تولید : حسب نوع فعالیت، سوله یا محل تولید نیازمند تجهیزات خاصی است. بعنوان مثال هواکش ها، دوربین های مدار بسته، جرثقیل سقفی، سیستم های روشنایی، تابلوی برق، دستگاه های ثبت ورود و خروج و حتی قفل درب های ورودی تجهیزات محیطی محسوب می شوند.
تجهیزات آزمایشگاهی : در مواردی لازم است صحت ابعادی یا کیفی قطعات و محصولات مورد ارزیابی قرار گیرند. بعنوان مثال ابزارهای تست کشش و سختی سنجی برای ارزیابی ماده ی اولیه مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین ابرازهای اندازه گیری مانند کولیس، میکرومتر، دستگاه های CMM، دوربین های کنترل ابعادی و … بخشی از این تجهیزات محسوب میشوند.
زمانی که تجهیزات در کنار یکدیگر و بصورت پیوسته مراحل مختلف تولید محصول از فرآوری ماده اولیه تا پردازش، مونتاژ و پرداخت نهایی را انجام می دهند اصطلاحا یک خط تولید شکل گرفته است. (مراحل بازرسی نیز بخشی از خط تولید یا Production line محسوب می شوند.)
لازم است زمان بندی هر یک از ایستگاه ها به گونه ای انتخاب شود که بهره وری به حداکثر رسیده و نهایت استفاده از ایستگاه های مختلف صورت پذیرد، در اصطلاح تخصصی تر بالانس خط تولید یکی از موارد حائز اهمیت در کارگاه ها و کارخانجات است که در درس های بعدی همین دوره مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
مرکز تولیدی شما به چه تجهیزاتی نیاز دارد ؟
برای ساخت یک محصول مجموعه ای از عملیات های گوناگون مورد استفاده قرار می گیرند. اصول کار در مراکز تولیدی استاندارد، ایجاد یک چارت فرآیند عملیات (OPC) است. بدیهی است، حتی اگر از OPC استفاده نمی کنید باید تمامی مراحل ساخت قطعه از فرآوری ماده ی اولیه تا پردازش نهایی کاملا روشن و شفاف باشد. با کمک این فرآیند تجهیزات مناسب بسادگی تعیین خواهند شد.
اگر اطلاعی در خصوص OPC ندارید نگران نباشید. در ادامه از جایگزین مناسبی برای آن استفاده خواهیم کرد.
